Pussy Riot in De Oosterpoort, 28-01-2019

Beduusd

Het is een zeer opmerkelijke aankondiging; Pussy Riot. Is het een gebeurtenis, een optreden, een demonstratie, een politieke actie? We weten niet goed wat ons te wachten staat, maar één ding is zeker: we willen weten wat dit gaat doen met de mensen in het publiek.

Aangekondigd als “guerrilla punk” en doordrenkt van maatschappijkritische standpunten is het de vraag wat er aankomt en wat blijft hangen bij het publiek. Opvallend is in elk geval dat het niet passie voor muziek is van waaruit Pussy Riot is ontstaan, maar politieke onvrede. Muziek en video worden vooral gebruikt om de boodschap over te brengen. Tegendraads, choquerend en compromisloos. Dit heeft na een illegaal optreden van 40 seconden in een kathedraal in Moskou, als protest tegen de steun die de orthodoxe kerk geeft aan Poetin, geleid tot verblijf in een strafkamp in Siberië voor twee jaar. Maria Alyokhina, frontvrouw, schreef er het boek ‘Riot Days’ over. Alyokhina komt op voor persvrijheid, andersdenkenden en seksuele minderheden. Wie in Rusland dit standpunt deelt door Pussy Riot te steunen, kan gearresteerd worden. Met de muziektheatervoorstelling Riot Days moeten mensen in beweging gebracht worden tegen racisme, seksisme, angst en onverschilligheid in de overtuiging dat de gemeenschap sterker is dan de regering.

Opmerkelijk is dat de zaal bij lange na niet vol is. Voor iedereen is er een zitplaats waar gretig gebruik van wordt gemaakt. De producer Alexander Cheparukhin houdt een inleidend verhaal, terwijl menigeen nog aan de babbel is. Hij maakt gelijk een opmerking over de opstelling in de zaal en moedigt iedereen aan zich “as punk as possible” te gedragen door vooraan te komen staan. Dat doen velen. Hij vertelt dat Pussy Riot geen punkband is, hij praat over de hoofdpersonen in dit verhaal dat omstreeks 2012 begon, over de bassist, hoofdperspoon in het boek, die samen met Mark de muziek maakte voor dit project. Over een vrouw die na “seven years of rape” bij Pussy Riot kwam en de leadzang en drums deed. Andere namen, Yury Muravitsky (director), Nadezja en Peter en diens rollen passeren kort de revue.

De performance start met twee gestaltes in het donker en geluiden van een trompet. Dit moet het duo AWOTT zijn; Asian Women On The Telephone. De beuk gaat erin na een yell, als Maria (Macha) zelf en een man in een leren jack (Kyril Masheka) verschijnen. Er klinken vette drums en beats gedurende de hele avond gecombineerd met dramatische geluiden, gekrijs en geschreeuw. Op een heel groot scherm zijn vuurrode beelden te zien en de artiesten spreken over revolutie, “For freedom – yours en mine”.

In een paar hoofdstukken passeren de gebeurtenissen in beeld (echte opnames vooral), ondersteund door snelle teksten die live, zonder begeleiding van een scherm, je in rap tempo in het Russisch voor de voeten worden gegooid. Met name Maria zelf doet dit ijzersterk, enorm gefocust. Het is bijna rappen en soms schreeuwen, zoals ze het publiek opruit. Met constant muziek, wat vooral organisch is, fijne beats en hoekige dans. Bovenaan het scherm is alles in het Engels te volgen, als je snel kunt lezen. Enkele citaten komen volop in beeld. Zo zien de gebeurtenissen op het rode plein, in de kathedraal, in de gevangenis en in de rechtszaken. Het is een aangrijpend verhaal over je stem willen laten horen, vrije wil. Over de rechten van lesbiennes, politieke gevangen en de politiek van Poetin en de kerk. Aangrijpend zijn de mensonterende praktijken die destijds zijn toegepast. Deze worden echter niet in rust met een traan gebracht, met maar de kracht van strijd gehuld in een bivakmuts. Op drillende manier worden dialogen opgevoerd en opgebouwd, actie, reactie, REACTIE, statement.

Pas aan het eind, als Maria de spotlights op ons richt en aan ons vraagt of wij vrij zijn, zien we een kleine kwetsbare jonge vrouw, die spontaan een glimlach laat zien. Het is onvoorstelbaar wat deze dame heeft bewerkstelligd en als je ziet hoe tenger ze is, is dit bijna niet te geloven. Bijzonder is ook dat deze performance nergens met wat in de theaters verschijnt te vergelijken is, het is geen punk, het is geen concert. We zijn dan ook een beetje beduusd, kopen haar boek en vragen ons af of ze wellicht het hele boek uit haar hoofd heeft opgedreund vanavond.

Het is een enorm contrast deze avond, de felle Russische strijders op het podium versus de gelaten kalme vrije burgerij op de vloer en in comfortabele bankjes. Zo’n performance die toch blijft staan, zonder een uitzinnige onderdrukte menigte, en niet aan intensiteit inboet, maar als een sneltrein blijft razen en van a tot z kracht laat zien. Er zal lang over nagepraat worden, dat kan niet anders. En mensen zullen zich afvragen waarvoor ze in beweging willen komen, dat hopen we tenminste. En als ze besluiten dat niet te doen, zullen ze zich in ieder geval realiseren dat er hoop is, dat kan niet anders na vanavond.

© Marten Siegers | All Rights Reserved